‘Nederland van het gas af’. De slogan klinkt eenvoudiger dan die is en al is het ook lokaal een complexe opgave, ergens moet het gaan beginnen. Gemeente Voorst heeft ervoor gekozen om in het dorp Wilp te starten en daarvoor zijn meerdere redenen. Een derde van de woningen in het dorp is eigendom van verhuurder IJsseldal Wonen. Daarnaast is de sociale cohesie in het dorp heel goed en dat kan in het voordeel werken van het plan.

Waarom het dorp Wilp?

We spreken met wethouder Bert Visser en adviseur warmtetransitie Endre Timár. Ze zijn enthousiast over de positieve ontwikkelingen rondom de plannen in Wilp. Hoewel het woord ‘pilot’ niet in de mond wordt genomen, is het dorp Wilp in feite wel de eerste leerschool waar plannen worden uitgerold, stevig gemonitord zal worden en waar een basis wordt gelegd voor de plannen in de gehele gemeente Voorst.

De gemeente Voorst schrijft hierover in de concept notitie participatieaanpak Wijkuitvoeringsplan 2022-2024 onder meer het volgende. ‘Met ruim 400 woningen heeft het dorp een goede omvang om de ‘kunst te leren’. Met woningen uit alle bouwperioden maar minder complex dan bijvoorbeeld Twello. Wilp staat bekend als een ondernemend dorp met een sterke sociale cohesie en een bloeiend verenigingsleven. Bewoners denken graag kritisch en opbouwend mee met de warmtetransitie. In hun recente Dorpsontwikkelingsplan (DOP) hebben de Wilpenaren duurzaamheid en de warmtetransitie zelf ook als hoofdthema aangedragen. Met deze notitie sluiten we daar op aan.’

De notitie vervolgt: ‘Woningcorporatie IJsseldal Wonen en zorgorganisatie Zozijn hebben veel bezit in Wilp. Het zijn potentieel krachtige partners om grote slagen te maken en samen op te trekken. Het hoofdaardgasnet is komende jaren aan vernieuwing toe, dus eventuele afkoppeling van aardgas zou geen forse desinvestering betekenen.’

Voorbereidende werkzaamheden

“We zijn druk bezig geweest met de voorbereidende werkzaamheden” aldus wethouder Bert Visser. “Daarbij is gestart om een plan te maken voor januari 2023. Een bewonersbrief, een aparte webpagina op de site van gemeente Voorst, een aparte nieuwsbrief en ook vermelding op de website van Kijk in de Kernen. Er is een goede klankbordgroep en die is enthousiast. Daarnaast hebben we 10 voorbeeldwoningen en de kerk, waarbij de eigenaren zich vrijwillig hebben gemeld om mee te werken.”

Onlangs zijn er warmtefoto’s gemaakt van de voorbeeldwoningen met als doel om warmtelekken op te sporen. Dat gaf al de nodige reuring zoals bijvoorbeeld de buren die zich afvragen wat er gaat gebeuren.

Reuring in het dorp

De wethouder geeft aan dat het moeilijk blijkt te zijn om de bevolking in grote getale te activeren. Bert Visser: “Mensen wachten af, zijn druk, hebben een vol leven met bijvoorbeeld kinderen en werk. De mensen gaan niet actief op zoek naar energiebesparingen. Misschien dat de opgave als heel groot wordt ervaren. Waar begin je aan? Wat ga je doen? We hopen dat mensen in beweging komen en actie ondernemen, toegespitst op hun woning.”

De betaalbaarheid is een belangrijk onderwerp en de technische opties worden uitgewerkt. “Het grootste onderdeel van het uitvoeringsplan is isolatie” vult Endre Timár aan. Wilp heeft rijksmonumenten en gemeentemonumenten en dat is een uitdaging. Volgens de heren Visser en Timár liggen er nog veel vragen open. “Hoe ga je het organiseren? Iedereen z’n eigen gang of grootschalige aanpak? Laat je iedereen zelf het wiel uitvinden of ga je als gemeente maximaal ontzorgen?”

‘Een complex dossier’

Dan is er uiteraard nog de vraag naar de invulling van alternatieven op het gas. Een warmtepomp is de meest waarschijnlijke oplossing voor een plattelandsgemeente als Voorst. Maar de rol van groen gas is niet uit te sluiten maar wellicht meer voor de lagere termijn. Biogas kan een optie zijn maar daar heb je boeren voor nodig. Bert Visser: “Al met al is het een complex dossier, want hoe ziet het boerenlandschap er over vijf jaren uit?”

Participatie en communicatie

‘Voor veel bewoners en bedrijven heeft afscheid nemen van aardgas aanzienlijke bouwkundige en financiële gevolgen’ aldus de eerder genoemde concept notitie. Daarom vindt de gemeente Voorst het belangrijk dat het uitvoeringsplan gepaard gaat met zorgvuldige participatie en communicatie. Een nauwe samenwerking met het dorp. ‘Zo worden technische oplossingen, planning, uitvoering en financiële gevolgen in coproductie met bewoners, bedrijven en andere belanghebbenden verkend, besproken en besloten’ aldus gemeente Voorst.

Ook IJsseldal Wonen zal aansluiten bij een volgende vergadering in het dorp. Wat gaat de woningcoöperatie doen en wat willen de bewoners? “Het is een absoluut spannend traject dat we ingaan, dat vinden alle gemeenten” aldus wethouder Visser en adviseur Timár. “Het is juist moeilijker dan in de grote steden, want daar zit je dichter op elkaar. Dan kun je bijvoorbeeld uit de voeten met stadsverwarmingsnetten. Het platteland is duur om aan te leggen. In steden heb je restwarmtebronnen, in een dorp zoals Wilp heb je dat zeker niet.”