De conclusie is pijnlijk: samenwerking is ver te zoeken. De vonk die nodig is om elkaar te inspireren en te motiveren dooft langzaam uit. En dat zien we niet alleen landelijk, maar ook regionaal — zelfs in het vrijwilligerswerk, waar juist het goede voorbeeld zou moeten worden gegeven. Het vermogen om kritiek te incasseren en te reflecteren op de vraag “waar sta je voor?” is bij velen verschoven naar een houding van “wees blij dat ik het nog doe.” Voortdurende kritiek leidt tot stress, vermoeidheid en uiteindelijk ontwijkingsgedrag. Mensen haken af.

Binnen verenigingen is er een grote behoefte aan sterke leiders en betrokken bestuursleden. Maar wie wil dat nog? Chemie ontstaat niet vanzelf. Ze wordt beïnvloed door factoren zoals emotionele verbondenheid, wederzijds begrip, gedeelde interesses en het vertrouwen dat afspraken worden nagekomen. Timing en betrouwbaarheid zijn cruciaal.

In landelijke bonden en lokale verenigingen moeten we opnieuw leren verbinden. Zonder klik ontstaat emotionele afstand, gesprekken verlopen stroef en conflicten blijven onuitgesproken. Voeg daar onze drukke levensstijl aan toe — werkdruk, vermoeidheid, andere prioriteiten — en de natuurlijke chemie raakt verder verstoord. De kern van het probleem is vaak persoonlijke ontevredenheid. We verwachten veel, maar voelen ons weinig gehoord.

Toch is er hoop. Laat je talent zien. Neem initiatief. Straal dankbaarheid uit. Dat zijn de bouwstenen voor vooruitgang en overdracht. We moeten voortbouwen op wat we met trots hebben neergezet — niet laten vallen omdat niemand de drive toont om het op te pakken. Laten we opnieuw leren luisteren. Begrijpen. Verbinden. Alleen dan kan de vonk weer overspringen.

“Je kunt geen chemie creëren, je kunt het alleen voelen of het is er niet.”: