Al ver vóór vieren in de middag staat een tot ontmoetingsruimte ingericht deel van het gemaal vol mensen. De open inloop is dé manier om met eigen ogen te zien en te beleven waaraan wordt gewerkt, waarbij de rondleidingen volop gelegenheid bieden om alles van dichtbij te bekijken en vragen te stellen.

Toekomstbestendig waterbeheer
Het project, dat februari 2024 is gestart en naar verwachting juni 2026 zal zijn afgerond, moet allereerst zorgen voor een toekomstbestendig waterbeheer. Er worden pompen toegevoegd, leidingen vervangen en opnieuw aangelegd. Imposant is de ondergrondse plaatsing van een rechthoekige koker van 3 x 2 meter. Vanwege de vele werkzaamheden aan de Bandijk, is deze langere tijd afgesloten voor alle verkeer.

Maaike van Scheppingen, omgevingsmanager bij Waterschap Vallei en Veluwe en nauw betrokken bij het project, leidt ons rond over het terrein en door de gebouwen. Zo legt ze uit dat de aanpak van het gemaal een onderdeel is van het omvangrijke project. Verderop in het stroomgebied van kanaal en wetering zijn onder meer vier stuwen aangepast. Daardoor is waterbeheersing beter toe te passen.

Flora en fauna
Een verbeterde aan- en afvoer van water is van belang in tijden van veel water (veel neerslag en/of hoge waterstand IJssel) of juist wanneer sprake is van droogte. Ook is er rekening gehouden met de flora en fauna in het gebied. Als voorbeeld noemt van Scheppingen de kraamkamers voor de bedreigde en beschermde vissoort modderkruiper. Daarnaast is gemeente aan de slag gegaan met herstel van duikers en bruggetjes.

Het oog op verleden en toekomst
Het oorspronkelijke stoomgemaal dateert van 1918, in 1951 werd dit vervangen door een elektrisch gemaal. In de zestiger jaren werd een deel van het bestaande pand omgebouwd tot woning voor de machinist, inclusief verdiepingsvloer, klompenhok en trappen voor toegang tot de woning.

Nu, in 2025, maakt woonruimte plaats voor grotendeels herstel van het originele gebouw. IEsselcider huurt er ruimte en is inmiddels al druk bezig met het persen van fruit. Omdat de oogst vroeg was dit jaar en de mensen het fruit al kwamen brengen, zijn op het terrein grote koelcellen geplaatst.

Nieuwbouw
Aan de zuidkant van het project, waar ondergronds nieuwe pompen zijn geplaatst, wordt bovengronds nieuw gebouwd. “Die opbouw is feitelijk niet nodig, maar is gedaan voor de stijl van het pand” aldus van Scheppingen. “Anders zou het een vlakke betonplaat zijn die niet zichtbaar is.” In de nieuwbouw wordt in ieder geval ruimte gemaakt voor educatie door middel van beeld en tekst, over de historie en over het huidige belang en de werking van het gemaal.

Ook zijn er plannen om buitendijks een trap annex wandelpad aan te leggen met bijvoorbeeld het vermelden van waterhoogten die verwijzen naar het onderlopen van weilanden of het overstromen van de Deventer binnenstad.

Immens en nietig
De rondleiding brengt ons bij de immense pompen van het bestaande gebouw. Het contrast tussen mensen en de buizen maakt duidelijk hoe nietig we eigenlijk zijn waar het gaat om de kracht van water. De buizen met een diameter van 1,80 maken enorme waterverplaatsingen mogelijk. Een van de drie pompen is buitenwerking gesteld, maar blijft zichtbaar vanwege de historische waarde.

“We hebben met z’n allen weer een mooie stukje geschiedenis toegevoegd” aldus Maaike van Scheppingen. Ze is – volledig terecht – enthousiast over het gehele project en traject, dat het waterschap samen met de gemeente Voorst heeft ondernomen.

Bandijk in 2026 weer open voor verkeer
De aankomende maanden wordt er nog veel werk verricht in de dijk. Wanneer die werkzaamheden gereed zijn, kan de Bandijk naar verwachting mei 2026 weer open voor het verkeer. Ook de terreininrichting wordt niet vergeten en dat is het sluitstuk van de werkzaamheden en mogelijk in de maand juni afgerond.

In de tussentijd hoopt gemeente Voorst ook nog de werkzaamheden aan de gehele Bandijk vanaf Lage Steenweg te kunnen verrichten. Er is twee ton beschikbaar om de verkeersveiligheid van de dijk te vergroten, onder meer door snelheidsbeperkende maatregelen.