Zo’n orgel verdient een restauratie naar waarde!

Terwolde- Het was al in 2017 dat er plannen waren voor de restauratie van het historische Naber orgel in de kerk van Terwolde. Het duurde nog tot januari 2021 voordat de werkzaamheden ook daadwerkelijk gingen plaatsvinden. Tweemaal eerder werden we gastvrij ontvangen om geïnformeerd te worden over de werkwijze en vorderingen van de restauratie, waarbij we rondleidingen kregen en tot in details werden bijgepraat over het precisiewerk en vakmanschap. Vlak voor Pinksteren werden de werkzaamheden afgerond. Afgelopen vrijdagavond 3 september was er de feestelijke en muzikale her-ingebruikname van het orgel.

Wat is het een verademing om weer te kunnen plaatsnemen in een van de kerkbanken van de Cosmas en Damianus kerk van Terwolde. Lange tijd was het muisstil door de houdgreep van een virus. Na enige verruiming werden de kerkdiensten weer opgestart, welke middels YouTube konden worden gevolgd. Zo ook vanavond, want al is het een feest, er worden regels in acht genomen. Maximaal 60 genodigden vullen de kerk, alles en iedereen op gepaste afstand. De ontvangst is hartelijk, op de gebakjes een beeld van het kerkorgel en verder is alles strak geregeld.

Blij en ontroerd
Piet Winterman opent de avond met veel enthousiasme. “Dat je er een beetje blij van word, een beetje ontroerd en dat je het nooit meer vergeet” is zijn wens voor de bezoekers en luisteraars van deze avond. Maar wanneer je luistert naar een orgel uit 1827 in een bouwwerk van eind 13e eeuw, blijft er niet veel meer te wensen over. De sfeervolle oudheid ademt, de schilderingen op de muren vertellen hun eigen verhaal. Niet voor niets dat zóveel Terwoldenaren de kerk een warm hart toedragen en er mede aan hebben bijgedragen, dat de ca. 100.000 euro voor de restauratie bijeen zijn gebracht.

Hans Reil
Het is 22 maart 2017 wanneer Hans Reil, directeur van Orgelmakerij Reil BV, in dezelfde kerk een toespraak mag houden ter inleiding op de uit te voeren werkzaamheden. Er waren toen al plannen voor een groter onderhoud, maar daarnaast ook renovatie/restauratie van de windladen. “Er is altijd een speciale relatie geweest van mij met Terwolde” en de heer Reil vertelt over zijn verbondenheid met het orgel en het dorp, welke teruggaat naar zijn grootvader als ook zijn eerdere werkzaamheden aan het orgel. Voorts neemt hij ons mee in de geschiedenis van orgelbouwer Naber uit Deventer, de unieke kenmerken van het orgel als ook het plan van aanpak voor de restauratie. “Zo’n orgel verdient een restauratie naar waarde” aldus Hans Reil.

Allard van Dijk, eveneens van orgelmakerij Reil, is nauw betrokken geweest bij de restauratie. Hij was vanaf januari dit jaar veelvuldig in de kerk aanwezig, gaf ons dit voorjaar ook een uitleg over de ins & outs aangaande de werkzaamheden én maakte een prachtige timelaps (versnelde film). De film wordt getoond en geeft een prachtig beeld van de vele gedetailleerde, vrijwel volledig handmatige werkzaamheden. Hans Reil spreekt ook de waardering uit voor de fondsenwerving, sponsoren alsmede de samenwerking met de betrokkenen van Terwolde. “Het is ook fantastisch om vast te stellen hoezeer een instrument tot op de dag van vandaag, voor een orgelmaker, organisten en een gemeenschap zo inspirerend kan zijn.”

Aalt van der Haar

Een grote drijvende kracht vanuit de kerk is Aalt van der Haar. Hij is al meer dan twintig jaar de vaste contactpersoon voor het regelmatig stemmen van het orgel en zorgt voor de planning van de organisten t.b.v. de kerkdiensten, wat niet altijd gemakkelijk is wanneer een organist plotseling is verhinderd. Immers, niet iedere toetsenist is in staat om een kerkorgel te bespelen. Aalt was tevens de spil tijdens de periode van restauratie. Hij informeerde een ieder, legde de contacten met betrokkenen, zag toe op het verloop en – niet onbelangrijk – genoot van alles dat er om hem heen gebeurde. Voor hem was deze avond dan ook van grote betekenis, de kroon op wat gerust een stukje levenswerk genoemd mag worden.

Plaquette
Het kan dan ook niemand anders zijn dan Aalt van der Haardie de eer heeft om de plaquette te onthullen. Een prachtige plaat welke aan de muur is bevestigd met daarop de namen van de sponsoren. Wie de kerk gaat bezoeken om het orgel te beluisteren en de oudheid in te ademen, ziet de namen links van de ingang staan. Wanneer je een paar passen vooruit loopt en omhoog kijkt naar het orgel, zijn de oude spreuken leesbaar welke weer op de juiste plek zijn geplaatst. ‘Door Zang en Toonkunst God, eerbiedig te verhoogen. Wanneer men Hem tereer, in dit zijn huis verkeert.’

Van de oudheid naar de nieuwste tijd
De feestelijke avond werd ook een muzikale avond. De uitleg van het orgel door Hans Reil ging gepaard met orgelspel van Wim Diepenhorst. Hij nam ons luisterend mee langs de diversiteit aan klanken alsmede het bereik van het orgel. Na de pauze werd het Naber orgel bespeeld door Wim Diepenhorst en Wilco Veldkamp en was er een prachtig samenspel met zangeres Adriëtte Winterman. Frendo Hartgers, musicus bij de plaatselijke muziekvereniging ‘Ons Genoegen’, liet zich voor de pauze begeleiden door een loepzuivere geluidsband. Tijdens het tweede gedeelte van de avond was er een adembenemend samenspel met organist Wilco Veldkamp.

De informele sfeer en muzikaliteit van de avond zijn een goed voorbeeld van hoe deze kerk haar toekomst kan bezegelen. Want het is zonder meer uniek dat er zóveel geld kon worden geïnvesteerd in een historisch instrument, maar het zou zonde zijn om dit alles te bewaren voor ‘slechts’ de kerkdiensten. Zeker, men is op de goede weg maar Terwolde is nog erg voorzichtig. Af en toe worden er concerten gegeven, de kerk en haar ruimten kunnen ook worden gehuurd. Maar een meer regulier karakter met geplande evenementen zorgt voor vaker geopende deuren en – niet onbelangrijk – ook meer mogelijkheden om gelden te generen voor toekomstig onderhoud van kerk en orgel.

woensdag 8 september 2021

Deel dit bericht